In december leken we op een kiescampagne met asiel als centraal thema af te stevenen. Extreemrechts tankte zelfvertrouwen uit de regeringscrisis en de grote betoging tegen het asielakkoord van Marrakesh. Dat niet-bindend akkoord werd voorgesteld als het begin van een asielinvasie. Het Vlaams Belang ging verder in het offensief: begin januari werd in Ninove door een duizendtal mensen betoogd en kort nadien werd de posterboy van extreemrechts, Dries Van Langenhove, voorgesteld als lijsttrekker in Vlaams-Brabant.
Verklaring van de antifascistische campagne Blokbuster
Het kan verkeren: ruim twee maanden later wordt de politieke agenda gedomineerd door klimaat en koopkracht. De ‘Mars tegen Marrakesh’ wordt overschaduwd door veel grotere klimaatmarsen. De ongenaakbaarheid van Theo ‘Trump’ Francken kreeg een forse deuk door het schandaal rond humanitaire visa die in de christelijk-Syrische gemeenschap verkocht werden door Mechels N-VA’er Melikan Kucam. Van Langenhove moest verder zoeken naar stunts om in de media te komen: hij trok naar een klimaatmars (waar de slogan ‘Fuck den Dries’ werd gelanceerd), schreef zich in voor een televisieprogramma van Tom Waes (maar werd niet geselecteerd) en klaagde aan dat twee accounts van hem op sociaal netwerk Facebook even geblokkeerd werden. Kortom: veel rechtse traantjes maar niets dat in de buurt van het offensief in december kwam.
Dit betekent niet dat we er gerust in kunnen zijn: in heel Europa is er een groei van racisme en rechts populisme. Het Vlaams Belang probeert een laag jongeren te organiseren, onder meer met avonden waarop gratis bier wordt uitgedeeld en slogans geroepen. Dit gebeurt onder de naam ‘Schild en Pint’, een weinig verdoken verwijzing naar Schild & Vrienden, de neonazistische bende van VB-lijsttrekker Van Langenhove. Er waren reeds dergelijke avonden in Antwerpen, Gent, Hasselt, Turnhout en Brugge. Erg politiek zijn die avonden niet, maar er zijn telkens wel wat jongeren die het VB hoopt te kunnen organiseren. Extreemrechts is misschien minder zichtbaar geweest de afgelopen weken, maar het probeert zich opnieuw op te bouwen.
Het Vlaams Belang maakt zich op voor een kiescampagne waarin de partij eigenlijk niet kan verliezen: het resultaat van 2014 was een dieptepunt, alle peilingen geven aan dat een verdubbeling van 5 naar 10% waarschijnlijk is. Het schandaal van de humanitaire visa zal het VB eveneens uitspelen tegen N-VA. Tegelijk wordt geprobeerd om een ‘sociaal imago’ aan te nemen. Eerder deed Marine Le Pen in Frankrijk hetzelfde. Het VB beweert op te komen voor een minimumpensioen van 1.500 euro en in te gaan tegen besparingen op sociale zekerheid.
Met elitaire kopstukken als Dries Van Langenhove is dat weinig geloofwaardig: Van Langenhove dweilt groepen als de Marnixkring af om steun te krijgen van ondernemers en rijken, onder gewone werkenden voelt de snob in maatpak zich niet meteen een vis in het water. De campagneslogan ‘Bescherm onze mensen’ haalde het Vlaams Belang niet bij activisten die voor een sociaal programma opkwamen, maar bij hét kopstuk van het neoliberalisme in de VS: Ronald Reagan. “De eerste taak van de overheid is om de mensen te beschermen,” is de uitspraak van Reagan die aan de basis van de campagneslogan ligt. Zo geeft de partij zelf aan in het partijmagazine waar de krijtlijnen van de campagne worden voorgesteld.
Bij elk voorstel zitten er addertjes onder het gras: het minimumpensioen van 1500 euro wil de partij pas toekennen na een loopbaan van 42 jaar. Daarmee wordt een loopbaanvereiste ingevoerd voor het pensioen, wat de deur openzet voor een individuele verhoging van de pensioenleeftijd boven 67 jaar. Het voorstel om de energiesector te nationaliseren wordt meteen gekoppeld aan de bouw van nieuwe kerncentrales. In de media stelt voorzitter Van Grieken zich ‘begripvol’ op over de jonge klimaatactivisten, maar het partijmagazine spreekt over “het hypocriet kieken Anuna”, in Lier betoogde het VB met Voorpost tegen “de klimaatgekken” en oproepen van leerkrachten om mee te betogen worden afgedaan als “linkse indoctrinatie.” Het VB zegt op te komen voor meer koopkracht en sociale bescherming. Het zoekt de middelen daarvoor niet bij de superrijken en grote aandeelhouders, maar bij de migranten en de Walen. De partij pleit voor een begroting in evenwicht en staat dus voor nog jaren van besparingen. Misschien eerst bij migranten en Walen, maar als dat niet volstaat volgen de ‘eigen’ werkenden en hun gezinnen. Het voorstel om de werkloosheidsuitkering in de tijd te beperken, is een aanzet daartoe.
Extreemrechts zoekt naar manieren om een groter aantal activisten te organiseren en tegelijk in de verkiezingen opnieuw te scoren. De extreemrechtse studentenvereniging NSV stond de voorbije jaren onder druk. Er was even zelfs sprake van het stopzetten van de jaarlijkse NSV-betoging in een studentenstad. Tegen de hierboven geschetste achtergrond is het waarschijnlijk dat de betoging dit jaar in Leuven net aan belang wint: het VB wil jongeren aantrekken door zich ‘vuil’ te profileren en bovendien is Leuven de achtertuin van Theo Francken waar Dries Van Langenhove voor het VB tegenover staat in de verkiezingen van 26 mei. Wellicht omwille van de verkiezingen is de traditionele datum van de NSV-betoging opgeschoven naar 9 mei (in plaats van in maart). Een sterke tegenmobilisatie is noodzakelijk: we mogen extreemrechts geen ruimte geven om zich op te bouwen.
