De afgelopen weken waren er veel haatmisdrijven. Het is niet dat er plots meer aandacht is voor dergelijke incidenten, er zijn er gewoon meer. Dat werd eerder bevestigd door Unia dat in 2017 5% meer zaken binnen kreeg, vooral rond racisme steeg het aantal nieuwe dossiers: +12%.
Deze zomer waren er diverse gevallen van homofoob geweld (in Gent en nadien ook rond de Antwerp Pride), maar ook van racistische intimidaties en geweld. De beelden van het racistisch geweld in Aarschot, waar een zwarte jongere op de treinsporen werd geduwd, schokken. Eerder was er Pukkelpop waar jongeren riepen ‘Handjes kappen, de Congo is van ons.’ Eén van de betrokken jongeren uitte achteraf zijn spijt, maar ondertussen werd wel duidelijk dat die slogan breed verspreid is in extreemrechtse kringen. De Leuvense KVHV-voorzitter Maxime Goris, tevens N-VA’er in Tienen en militant van de extreemrechtse club ‘Schild & Vrienden’, kreeg een groot interview in De Standaard om het kolonialisme te verdedigen. Enkele dagen later verscheen het opschrift ‘Congo is van ons’ als vandalisme op verkiezingsborden van de PVDA in Hasselt. Het Vlaams Belang, maar ook N-VA’ers, chargeerde meteen na het incident op Pukkelpop tegen de persoon die het mikpunt van de racistische intimidatie was… Victim blaming is dat.
We hebben nog geen situatie zoals in het Oost-Duitse Chemnitz waar honderden extreemrechtse activisten ongehinderd op straat komen, de Hitlergroet brengen en overgaan tot georganiseerd geweld op vreemdelingen, maar als we de strijd tegen extreemrechts niet onmiddellijk aangaan is dat ook hier niet uitgesloten. Extreemrechts voelt zich gesterkt door de electorale steun voor rechtse populisten en door de boulevard die het krijgt in de gevestigde media. Dat is bij ons niet anders: een groep als ‘Schild & Vrienden’ bracht nooit meer dan 50-60 mensen bijeen op een actie, maar toch passeerde Dries Van Langenhove, het kopstuk van dit groepje, al in zowat alle televisiestudio’s en werd hij door alle kranten geïnterviewd.
Nu wordt ‘Schild & Vrienden’ terecht genoemd in een dossier over de dreiging van extreemrechts geweld. Voor de N-VA is dit pijnlijk: de groep is voor het eerst in het openbaar naar buiten gekomen als de ordedienst van Theo Francken tijdens diens universiteitsmeetings, heel wat aanhangers van ‘Schild & Vrienden’ zijn N-VA’ers en Siegfried Bracke aarzelde niet om een zoveelste interview van Van Langenhove te prijzen als “heerlijk uitdagend.” Nu wijst Europol op het gevaar van de identitaire beweging. In Duitsland waren er sinds april vorig jaar 114 strafdaden door leden van de Identitäre Bewegung. Van Langenhover merkte over die identitaire beweging op: “Er zijn raakvlakken tussen ons en hen.”
De groei van extreemrechts is nog beperkt en niet leidt tot grote mobilisaties, ook de grootste actie in Chemnitz bleef ondanks een nationale mobilisatie op 5.000 steken. Maar er is een reëel gevaar dat dergelijke acties uit de hand lopen, net zoals een bijeenkomst van ‘Unite the Right’ vorig jaar in het Amerikaanse Charlottesville tot een dode leidde. Dat gaf toen in de VS aanleiding tot een grote beweging van antifascisten met betogingen waarop tienduizenden aanwezigen waren. De brede steun voor dit actief verzet op straat isoleerde extreemrechts waardoor er geen nieuwe acties zoals die in Charlottesville kwamen en waardoor zelfs de internet-aanwezigheid forse klappen kreeg.
Dat een opstoot van extreemrechts geweld ook in ons land mogelijk is, werd de afgelopen decennia bevestigd. Eind jaren 1970 en in de jaren 1980 was er bijvoorbeeld de VMO, dat nadien als privémilitie verboden werd en waar heel wat Vlaams Blokkers van het eerste uur hun politieke opleiding kregen. In de tweede helft van de jaren 1990 werd Blokbuster geconfronteerd met een gewelddadige campagne door extreemrechts in Brugge (1996-97) en Gent (1998). Dat begon ook met het verspreiden van slogans die opriepen tot geweld, intimidatie van andersdenkenden om uiteindelijk te ontaarden in fysiek geweld waarbij acties uit elkaar geslagen werden door fascistische milities. Enkel onder druk van een tegencampagne die tot een nationale betoging tegen fascistisch geweld in Brugge leidde, kwam extreemrechts toen terug in een defensieve positie. Het Vlaams Blok moest alle banden met die gewelddadige groep ontkennen, ook al waren die banden erg duidelijk. Eén van de extreemrechtse voortrekkers ging zelfs over tot een wanhoopsdaad om het tij te keren: hij pleegde een bomaanslag op zichzelf (die hij ‘als bij wonder’ overleefde) om Blokbuster te beschuldigen. Tijdens de nationale betoging tegen fascistisch geweld maakten we in 1997 de verhoudingen duidelijk: honderden antifascisten betoogden terwijl de extreemrechtse tegenactie hoogstens een paar tientallen neonazi’s en VB’ers op de been kreeg (op die tegenactie werd niet geaarzeld om de Hitlergroet te brengen).
Vandaag is de situatie natuurlijk anders. Maar ook nu is er een gevaar dat het groeiend zelfvertrouwen van extreemrechtse groepen als ‘Schild & Vrienden’ tot meer geweld leidt, of tot terreurdaden door ‘lone wolves’ die op het internet beïnvloed worden door deze groepen. Voor de strijd hiertegen kunnen we niet op het establishment rekenen. Regeringsleden als Jambon of Francken zullen hun eigen medestanders niet aanpakken. In Oost-Duitsland werd duidelijk dat evenmin op de politie moet gerekend worden: in Dresden bleek dat het werk van journalisten werd gehinderd door een betoger die tijdens zijn werkuren een medewerker van de politie is. Een lokale rechter raakte verkozen voor de rechtse AfD en liet zich zelfs positief uit over de neonazistische NPD. Ook de gevestigde media leggen extreemrechts amper iets in de weg: sensatie verkoopt, zeker als het tegen migranten gericht is. Na een geval van racistische intimidatie komt zelfs een kwaliteitskrant als ‘De Standaard’ met een interview waarin extreemrechts de kolonisatie mag verdedigen.
We moeten ons organiseren en mobiliseren voor strijdbaar antifascistisch verzet dat zich niet beperkt tot het aanklagen van racisme en haat, maar ook antwoorden biedt op de toenemende sociale tekorten die maken dat rechtse populisten een breder gehoor vinden voor hun boodschap van verdeeldheid. We zullen haat en discriminatie enkel stoppen als er geen maatschappelijke voedingsbodem meer voor is. Verdeeldheid wordt scherper als er tekorten zijn: geen betaalbare huisvesting, geen degelijke jobs, afbraak van openbare diensten, … Dan wordt een nieuwkomer of iemand die wat ‘anders’ is plots een concurrent bij de verdeling van de tekorten. Maar dan ontstaan er ook meer sociale spanningen, zeker onder de groeiende laag die het niet breed heeft (zoals die 27% van de arbeiders die helemaal geen spaargeld heeft.) Het zijn niet de migranten of de vluchtelingen die verantwoordelijk zijn voor die tekorten, het is het asociaal beleid van rechtse regeringen die enkel de belangen van de superrijken dienen. Om dat systeem efficiënt te bestrijden, moeten we ons verenigen. Alles wat ons verdeelt, verzwakt ons. Tegenover hun haat en verdeeldheid plaatsen wij solidariteit in de strijd voor jobs, betaalbare huisvesting, openbare diensten, … Daar komen we actief voor op straat. Doe mee!
